Η φροντίδα διαβητικού ποδιού και ο ρόλος του νοσηλευτή

Βάσει του ορισμού της παγκόσμιας οργάνωσης υγείας, διαβητικό πόδι ορίζεται ως λοίμωξη, έλκος και/ή καταστροφή των εν τω βάθει ιστών, που σχετίζονται με νευρολογικές διαταραχές και διαφόρου βαθμού περιφερική αγγειακή νόσο στα κάτω άκρα ατόμων μα σακχαρώδη διαβήτη.

Κατά ένα πιο απλό ορισμό είναι κάθε ρήξη δέρματος σε πόδι ατόμου με διαβήτη, που περιλαμβάνει ακόμη και ελάσσονες διαταραχές των δακτύλων, της πτέρνας, της ραχιαίας ή πελματιαίας επιφάνειας του.
Έχει διαπιστωθεί πως ποσοστό άνω του 80% των ελκών στα άκρα ατόμων με διαβήτη μπορούν να προληφθούν, εάν εντοπιστεί έγκαιρα ο πληθυσμός ασθενών που είναι υψηλού κινδύνου και εφαρμοστεί η κατάλληλη προληπτική αγωγή.
Το 15% των ασθενών με διαβήτη θα εμφανίσει έλκος στα κάτω άκρα κατά της διάρκεια της ζωής του. Υπολογίζεται ότι το 75% των μη τραυματικών ακρωτηριασμών διενεργούνται σε διαβητικά άτομα, ενώ στο 85% αυτών έχει προηγηθεί ένα έλκος.
Σε όλες τις χώρες, η διαχείριση της φροντίδας του ποδιού πρέπει να οργανώνεται σε τρία τουλάχιστον επίπεδα. Η παρουσία εξειδικευμένου νοσηλευτή θεωρείται επιτακτική ανάγκη. Ο βασικός ρόλος του νοσηλευτή είναι να αξιολογεί και να προσφέρει μια εξειδικευμένη φροντίδα στα διαβητικά έλκη η οποία θα περιλαμβάνει νεαροποίηση των ελκών, χρήση κατάλληλων επιθεμάτων αλλά και αποφόρτιση των ευαίσθητων περιοχών των άκρων τους.
Ο εξειδικευμένος νοσηλευτής στη φροντίδα διαβητικού παιδιού είναι επίσης υπεύθυνος για τη γενικότερη φροντίδα και την κατάλληλη εκπαίδευση του ίδιου του ασθενή αλλά και του περιβάλλοντός του.
Η πρόληψη προϋποθέτει:

• Μείωση των σημείων που ασκούνται πιέσεις
• Αποφυγή τραυματισμού
• Αποφυγή δημιουργίας έλκους.

Η εκπαίδευση που γίνεται με δομημένο και οργανωμένο τρόπο, παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη. Ο ασθενής θα πρέπει να μάθει και να αναγνωρίζει τα πιθανά προβλήματα των ποδιών και ποια είναι τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνει.
Ο εκπαιδευτής από την άλλη πλευρά θα δώσει σαφείς και απλές οδηγίες για την καθημερινή φροντίδα των ποδιών όπως:

• Αποφυγή βαδίσματος με γυμνά πόδια(κίνδυνος τραυματισμού).
• Σωστή επιλογή υποδήματος, πέλματος και κάλτσας.
• Καθημερινό ποδόλουτρο για 7΄ με ουδέτερο σαπούνι στη θερμοκρασία των 37C.
• Σωστή κοπή των νυχιών (ευθεία γραμμή και όχι κυκλικά).
• Ο ίδιος ο ασθενής θα ελέγχει καθημερινά τα πόδια για τυχόν παρουσία φλύκταινας, αμυχής ή εκδοράς, αν αδυνατεί ο ίδιος θα το κάνει ένα άτομο του περιβάλλοντος που έχει εκπαιδευτεί σ’ αυτό.
• Απαγορεύεται η χρήση μεταλλικών αντικειμένων (ψαλίδι, νυχοκόπτης, ξυράφι) και επίσης η χρήση χημικών παραγόντων για αφαίρεση κάλων (από τον ίδιο τον ασθενή).
• Έλεγχος καθημερινός στο εσωτερικό των υποδημάτων για ύπαρξη ξένου σώματος. Τέλος πρέπει να γίνει γνωστό ότι οτιδήποτε συμβεί στον ασθενή θα έρθει σε επαφή άμεσα με το κέντρο που τον παρακολουθεί.

Ο ρόλος του νοσηλευτή στην επιλογή του κατάλληλου επιθέματος είναι καθοριστικός και αφορά κυρίως:

• Κριτήρια επιλογής επιθεμάτων (διατήρηση περιβάλλοντος υγρό, προστασία του τραύματος, έλεγχος εξιδρώματος, διατήρηση κατάλληλης θερμοκρασίας και Ph, ανεκτό από τον ίδιο τον ασθενή, οικονομικό κόστος.
• Προβλήματα από την επιλογή και εφαρμογή επιθεμάτων (αλλεργική δερματίτιδα, λάθος τεχνική εφαρμογής, κακή χρήση του επιθέματος) λόγω μη σωστής αντίληψης του ασθενούς στην εφαρμογή του.

Είναι απαραίτητη η εκτίμηση του μεγέθους του έλκους (βάθος, διάσταση) έτσι ώστε να διασφαλιστεί η καλύτερη διαχείριση του έλκους όσον αφορά την επιλογή του κατάλληλου επιθέματος.
Η αντιμετώπιση του διαβητικού ποδιού από την πλευρά του εξειδικευμένου νοσηλευτή συμπεριλαμβάνει επίσης:

• Εκτίμηση του έλκους (νευροπαθητικού, ισχαιμικού ή νευροϊσχαιμικού).
• Καθαρισμός του έλκους με έκπλυση φυσιολογικού ορού μιας χρήσεως. Απαραίτητη η υγιεινή των χεριών, η χρήση γαντιών, τα υλικά θα πρέπει να βρίσκονται κοντά στον ασθενή, αποφεύγοντας έτσι την διασπορά των μικροβίων, αποστείρωση των εργαλείων που χρησιμοποιούνται (λαβίδες, κοχλιάρια, ψαλίδια, ειδικές πένσες για κοπή των νυχιών).

Όσον αφορά την εκπαίδευση, ο νοσηλευτής θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη πόσο σημαντικός είναι ο ψυχοκοινωνικός και εκπαιδευτικός παράγοντας στη θεραπεία και αποκατάσταση του διαβητικού ποδιού. Η διατήρηση της καλής ποιότητας ζωής, πολλές φορές παραβλέπεται, δυστυχώς από όλη την ομάδα φροντίδας Διαβητικού ποδιού, παρ’ ότι έχει αποδειχθεί ότι είναι άμεσα συνδεδεμένος με την καλή συνεργασία τόσο του ασθενούς, όσο και του προσώπου του οικείου περιβάλλοντος που τον φροντίζει, μιας και έχει βαρύτητα το ψυχοκοινωνικό προφίλ και του ατόμου που τον φροντίζει.
Η ραγδαία αύξηση ατόμων με διαβήτη είναι γεγονός, ταυτόχρονα παρατηρείται και γεωμετρική αύξηση των ατόμων με διαβητικό πόδι, ενώ δυστυχώς δεν μειώνεται ο αριθμός των ακρωτηριασμών εξ αιτίας της έλλειψης των σωστών προδιαγραφών για την παροχή φροντίδας. Οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να εμπλέκονται όσο το δυνατόν πιο ενεργά στις πρακτικές της προσωπικής τους φροντίδας. Οι εξειδικευμένοι νοσηλευτές πρέπει να ενθαρρύνονται στο να εκπαιδεύουν τους ασθενείς με ποιον τρόπο μπορούν και πρέπει να φροντίζουν τα πόδια τους και επίσης να πραγματοποιούν εις βάθος κλινική εξέταση των άκρων.
Τέλος, η αλήθεια είναι ότι οι έρευνες που σχετίζονται με την πρόληψη και αντιμετώπιση του Δ.Π. θα πρέπει να εξετάζονται πέρα από την ποσοτική στατιστική τους ανάλυση και μέσα από παραμέτρους ποιοτικούς. Αυτό σημαίνει συλλογή πληροφοριών μέσα από την εμπειρία των ίδιων των ασθενών, των νοσηλευτών και των ατόμων που βρίσκονται κοντά στους ασθενείς και τους φροντίζουν.

πηγή: http://www.iatrikostypos.com/

ΠΙΕΣΤΙΚΑ ΕΛΚΗ

MEΡΟΣ  Α

Τα πιεστικά έλκη και οι κατακλίσεις συνυπάρχουν με επείγοντα προβλήματα υγείας σε κατακεκλιμένους ασθενείς που πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας. Έτσι η γνώση της παθογένειας της θεραπείας τους όπως και της πρόσληψης είναι χρήσιμη.

ΛΕΞΕΙΣ – ΚΛΕΙΔΙΑ:

Πιεστικά έλκη

Έλκη από κατάκλιση

Κατακλίσεις

Έλκος ονομάζεται η διακοπή της συνεχείας του δέρματος η μιας επιθηλιακής επιφάνειας, συχνά δε συνοδεύεται από απώλεια άλλοτε άλλης ποσότητας ιστού.

Ως κατάκλιση ορίστηκε κάθε εκφυλιστική αλλαγή που προκαλείται υπό την επίδραση πιεστικών δυνάμεων πάνω σε βιολογικούς ιστούς λόγω της διακοπής της μικροκυκλοφορίας τους.

Το δέρμα αποτελείται από τρία αλλεπάλληλα στρώματα: την επιδερμίδα, το χορίο και τον υποδόριο ιστό.

Η επιδερμίδα αποτελείται από πολύστιβο, κερατινοποιημένο πλακώδες επιθήλιο.

Το χορίο είναι το αγγειοβριθές συνδετικό υπόστρωμα, έχει δύο κύριες στιβάδες την θηλώδη στιβάδα και την δικτυωτή στιβάδα.

Ο υποδόριος ιστός συνάπτει το δέρμα με τα υποκείμενα στρώματα (περιτονίες, περιόστεο). Συχνά περιέχει λίπος. Στον υποδόριο ιστό πορεύονται τα μεγαλύτερα δερματικά αγγεία και νεύρα. Οι αρτηρίες σχηματίζουν δίκτυο μεταξύ της επιδερμίδας και της υποδερμίδας από το οποίο εκπορεύονται κλάδοι για τις ρίζες των τριχών και τους ιδρωτοποιούς αδένες.

Τα τριχοειδή παραμένουν ανοικτά γιατί η πίεση στους ιστούς είναι μικρότερη από την ενδοτριχοειδική πίεση. Εάν όμως η εξωτερική πίεση αυξηθεί στα 60-80 mm στήλης Hg, όπως μπορεί να γίνει στην κλινήρη θέση, τα τριχοειδή θρομβώνονται.

Η παρατεταμένη και αμετάβλητη για την ίδια επιφάνεια του σώματος κλινήρης θέση, είναι αυτή που δημιουργεί τις εκφυλιστικές αλλαγές των ιστών.

Μια παρατεταμένη πίεση ακόμα και μικρής δυνάμεως μπορεί να δημιουργήσει οριακή τριχοειδική ροή έως και διακοπής της με αποτέλεσμα τις μηχανικές εκφυλιστικές αλλαγές των ιστών.

Από την κλινική πρακτική μας είναι εμφανές ότι ασθενείς κάτω από τους ίδιους εξωγενείς παράγοντες όπως η ακινησία και η ακράτεια ούρων—κοπράνων, άλλοι παρουσιάζουν ατροφία που οδηγεί στην κυτταρική νέκρωση και άλλοι όχι.

Η κακή διατροφική κατάσταση—υπολευκωματιναιμία, η αναιμία και κυρίως η σιδηροπενική αναιμία, η έλλειψη βιαταμινών: A, C, E—zn—ιχνοστοιχείων καθώς και η χαμηλή συστολική αρτηριακή πίεση αλλά και οι συνυπάρχουσες ασθένειες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, μπορεί να αποτελέσουν ενδογενείς προδιαθεσικούς παράγοντες για την δημιουργία των κατακλίσεων.

ΕΠΙΠΤΩΣΗ

Η.Π.Α.: 9% από τους νοσηλευθέντες σε Νοσοκομεία ασθενείς παρουσίασαν κατακλίσεις τις πρώτες δύο εβδομάδες νοσηλείας και το 1/4 των ασθενών με νοσηλεία κατ’ οίκον.

Κόστος: 1 δις δολάρια το χρόνο. Το κόστος θεραπείας των κατακλίσεων έχει εκτιμηθεί από 2.000 έως 30.000 δολάρια ανά ασθενή.

Μ. Βρετανία: από το 1960 έως το 1990 σε γενικά νοσοκομεία αναφέρονταν δείκτες από 4%-9%, ενώ μετά το 1990 σε δύο έρευνες αναφέρθηκαν δείκτες 11,3% και 18,6%.

Κόστος: το 1993 εκτιμήθηκε 180-321 εκατ. λίρες το χρόνο.

Ελλάδα: το 1992 σε ένα δείγμα 19 νοσοκομείων ο δείκτης βρέθηκε ίσος με 6,8%.

Ένας παράγοντας που πιθανόν να ευθύνεται σε μεγάλο ποσοστό για την αύξηση των δεικτών συχνότητας των κατακλίσεων είναι σίγουρα η συνεχής αύξηση του ηλικιωμένου πληθυσμού και η ανεπαρκής λήψη προληπτικών μέτρων.

ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ

• Παθολογικά 57%

• ΜΕΘ 26%

• Χειρουργικά 17%

Μέση ηλικία ασθενών: 68 έτη

Μέση διάρκεια νοσηλείας: 44 ημέρες

Η συχνότερη υποκειμενική νόσος ήταν τα:

• Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια

• Κατάγματα

Εξωγενείς παράγοντες:

• Τροχαία

Όσο μεγαλύτερο είναι το έλκος από κατάκλιση τόσο αυξάνει ο και ο κίνδυνος βακτηριδιακής επιμόλυνσης.

Η επίπτωση των βακτηριδίων είναι:

Staphylococcus 33% GRAM+

Eschetichia coli 19% GRAM -

Proteus Spp. 10% GRAM -

Pseudomonas aeruginosa 6% GRAM -

Σπύρος Βασιλάς—Γενικός Χειρουργός

Πώς επουλώνεται ένα τραύμα;

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

4. Ψευδάργυρος

Ο ψευδάργυρος βοηθά τα ένζυμα του σώματος (περίπου 300 από αυτά) να εκτελούν ανενόχλητα τα «καθήκοντά» τους. Πολλά από αυτά τα ένζυμα συμμετέχουν στην επούλωση των πληγών, ιδιαίτερα στην παραγωγή του κολλαγόνου. Ο ψευδάργυρος βοηθά επίσης στη διαδικασία της κυτταρικής διαίρεσης, καθώς επιτρέπει στο σώμα να χρησιμοποιεί ορισμένες πρωτεΐνες.

Ο ψευδάργυρος υπάρχει άφθονος στα θαλασσινά, στις γαρίδες, στο κόκκινο κρέας, στο αρνί, στο κρέας ελαφιού, στα εμπλουτισμένα δημητριακά, στην κολοκύθα που βγαίνει το καλοκαίρι, στα σπαράγγια, στα χόρτα και στα πράσινα λαχανικά, στα μπιζέλια, στο μπρόκολο, στο σιρόπι σφενδάμου, στο σουσάμι και στους σπόρους κολοκύθας.

5. Σίδηρος

Κατά τη διαδικασία της σύνθεσης κολλαγόνου, ο σίδηρος απαιτείται για την υδροξυλίωση της προλίνης και της λυσίνης. Σε άτομα που πάσχουν από έλλειψη σιδήρου και συνήθως εμφανίζουν αναιμία, η μειωμένη περιφερική κυκλοφορία του αίματος και η οξυγόνωση μπορεί να οδηγήσει σε εξασθενημένη επούλωση του τραύματος.

Ο σίδηρος βρίσκεται κυρίως σε όσπρια όπως οι φακές, στον κουρκουμά, στα γογγύλια χόρτα, στα φασολάκια, στα λαχανάκια Βρυξελλών, στα σπαράγγια, στο τόφου, στα μανιτάρια shiitake, σε σπανάκι, σε θυμάρι, στη μελάσα blackstrap, στα φασόλια, στο μπρόκολο, στα πράσα, στο κρέας ελαφιού, και στο φιλέτο βοδινού κρέατος.

6. Χαλκός

Βοηθά το ένζυμο λυσυλική οξειδάση για την παραγωγή του κολλαγόνου και της ελαστίνης που συμβάλλουν στη γρήγορη επούλωση της πληγής. Θα τον βρείτε στη ντομάτα, στη πατάτα, στα φασολάκια, στο τζίντζερ, στη κολοκύθα, στη μελιτζάνα, στα σπαράγγια, στους ηλιόσπορους, στη μέντα, στα πράσινα γογγύλια, στη μελάσα, στα σέσκουλα, και σε κάποια μανιτάρια.

Όπως λέει και η παροιμία «ο χρόνος γιατρεύει όλες τις πληγές.» Και είναι αλήθεια, ο χρόνος μπορεί να θεραπεύσει όλων των ειδών τα τραύματα είτε είναι σωματικά είτε ψυχικά. Από ένα σπασμένο χέρι ή ένα χειρουργημένο πόδι μέχρι μια «ραγισμένη καρδιά». Όλα θα γίνουν καλά. Ο χρόνος σε συνδυασμό με μια υγιεινή διατροφή όταν πρόκειται για σωματικές πληγές, αλλά και σε συνδυασμό με χαρούμενες στιγμές κοντά σε αγαπημένα πρόσωπα όταν πρόκειται για ψυχικές πληγές, θα κάνει πάλι 

Πώς επουλώνεται ένα τραύμα;

MEΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

2. Βιταμίνη Α

Η βιταμίνη Α προάγει τη σύνθεση του κολλαγόνου και τη διαφοροποίηση των ινοβλαστών, καθώς επίσης κρατάει υπό έλεγχο και τα επίπεδα της λοίμωξης. Αναζητήστε την σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά, κίτρινα και πορτοκαλί φρούτα και λαχανικά, σε εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα και στο συκώτι.

3. Βιταμίνη Κ

Συμβάλλει στην πήξη του αίματος που αποτελεί την πρώτη φάση της επούλωσης των πληγών. Η βιταμίνη Κ μαζί με το ασβέστιο παράγει θρομβίνη, έναν πρωτογενή παράγοντα για την πήξη του αίματος στο σώμα.

Θα την βρείτε και αυτή στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στο κουνουπίδι, στο λάχανο, στο μπρόκολο, στα λαχανάκια Βρυξελλών, στα σταφύλια, στο αβοκάντο και στα ακτινίδια.

Πώς επουλώνεται ένα τραύμα;

     

ΜΕΡΟΣ  ΠΡΩΤΟ

Οι πληγές είναι εκδορές του δέρματος που μπορεί να περιλαμβάνουν και τον τραυματισμό πολλών αιμοφόρων αγγείων. Η διατροφή παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην επούλωση των πληγών αλλά και την ποιότητα της «διεργασίας» που απαιτείται από τον ανθρώπινο οργανισμό για να επουλώσει κάποια πληγή. Ακόμη και αν ο χρόνος που χρειάζεται για να επουλωθούν οι πληγές εξαρτάται από τη σοβαρότητα των τραυμάτων, η επαρκής διατροφή ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα είναι απαραίτητη για την πιο γρήγορη και αποτελεσματική επούλωση των πληγών.

Πώς επουλώνεται ένα τραύμα;

Η διαδικασία της επούλωσης ενός τραύματος είναι πολύπλοκη και περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Στη φάση που υπάρχει φλεγμονή και αποτελεί και το πρώτο στάδιο, μια πρώτη στένωση των αιμοφόρων αγγείων λαμβάνει χώρα για να εξασφαλίσει το σχηματισμό θρόμβων.

Μετά από αυτό, προσταγλανδίνες και ισταμίνες που βρίσκονται στο αίμα διευρύνουν τα αιμοφόρα αγγεία για να αυξηθεί η ροή του αίματος στις πληγές και να «φτάσουν πιο έγκαιρα» πολλά λευκά αιμοσφαίρια για να αντιμετωπίσουν μικρόβια που πιθανόν να εισέβαλλαν στον οργανισμό μέσω της πληγής. Στο δεύτερο στάδιο που αφορά στη πολλαπλασιαστική φάση, σχηματίζονται ιστοί με νέο αίμα αλλά και νέα κύτταρα.

Έπειτα σχηματίζονται ινοβλάστες που παράγουν κολλαγόνο. Αυτή η διαδικασία προκαλείται από γαλακτικό και ασκορβικό οξύ αλλά και παράγοντες ανάπτυξης υπό την παρουσία επαρκούς οξυγόνου, σιδήρου, χαλκού και πυριδοξίνης.

Στην τελευταία φάση που είναι αυτής της ωρίμανσης, λαμβάνει χώρα η επούλωση της εκδοράς στο δέρμα. Αυτό, αναδιαμορφώνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αν και δεν είναι πιθανό να αγγίξει την τελειότητα, αναλόγως βέβαια και από το μέγεθος ή το βάθος της πληγής.

Το click@Life συγκέντρωσε εκείνα τα μαγικά συστατικά που θα βοηθήσουν στην έγκαιρη και ποιοτική επούλωση των εκδορών στο δέρμα σας αλλά και θα θωρακίσουν το ανοσοποιητικό σας σύστημα ενάντια σε ζημιογόνους για την υγεία παράγοντες.

1. Βιταμίνη C

Κατά τη διάρκεια της επούλωσης ενός τραύματος, η βιταμίνη C δρα ως συμπαράγοντας στην παραγωγή κολλαγόνου. Ακόμα και μετά την επούλωση της πληγής, αυτή μπορεί να είναι μεταβολικά ενεργή. Ως εκ τούτου, υπάρχουν πιθανότητες οι ουλές που έχουν επουλωθεί να ανοίξουν ξανά. Αυτό συμβαίνει όταν το σώμα δεν έχει επαρκή επίπεδα βιταμίνης C.

Η βιταμίνη C είναι επίσης υπεύθυνη για την αύξηση και την ανάπτυξη των νέων ιστών, καθώς και νέων τριχοειδών αγγείων που μεταφέρουν οξυγόνο σε διάφορα μέρη του σώματος. Συνεπώς, αυτή η θρεπτική ουσία διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της επούλωσης του τραύματος.

Θα τη βρείτε σε ντομάτες, πιπεριές, πατάτες, σπανάκι, εσπεριδοειδή, φράουλες, μπρόκολο, λάχανο, κουνουπίδι, και λαχανάκια Βρυξελλών και σε πολλές άλλες συναφείς τροφές, σε φρούτα δηλαδή και λαχανικά.