Η φροντίδα διαβητικού ποδιού και ο ρόλος του νοσηλευτή

Βάσει του ορισμού της παγκόσμιας οργάνωσης υγείας, διαβητικό πόδι ορίζεται ως λοίμωξη, έλκος και/ή καταστροφή των εν τω βάθει ιστών, που σχετίζονται με νευρολογικές διαταραχές και διαφόρου βαθμού περιφερική αγγειακή νόσο στα κάτω άκρα ατόμων μα σακχαρώδη διαβήτη.

Κατά ένα πιο απλό ορισμό είναι κάθε ρήξη δέρματος σε πόδι ατόμου με διαβήτη, που περιλαμβάνει ακόμη και ελάσσονες διαταραχές των δακτύλων, της πτέρνας, της ραχιαίας ή πελματιαίας επιφάνειας του.
Έχει διαπιστωθεί πως ποσοστό άνω του 80% των ελκών στα άκρα ατόμων με διαβήτη μπορούν να προληφθούν, εάν εντοπιστεί έγκαιρα ο πληθυσμός ασθενών που είναι υψηλού κινδύνου και εφαρμοστεί η κατάλληλη προληπτική αγωγή.
Το 15% των ασθενών με διαβήτη θα εμφανίσει έλκος στα κάτω άκρα κατά της διάρκεια της ζωής του. Υπολογίζεται ότι το 75% των μη τραυματικών ακρωτηριασμών διενεργούνται σε διαβητικά άτομα, ενώ στο 85% αυτών έχει προηγηθεί ένα έλκος.
Σε όλες τις χώρες, η διαχείριση της φροντίδας του ποδιού πρέπει να οργανώνεται σε τρία τουλάχιστον επίπεδα. Η παρουσία εξειδικευμένου νοσηλευτή θεωρείται επιτακτική ανάγκη. Ο βασικός ρόλος του νοσηλευτή είναι να αξιολογεί και να προσφέρει μια εξειδικευμένη φροντίδα στα διαβητικά έλκη η οποία θα περιλαμβάνει νεαροποίηση των ελκών, χρήση κατάλληλων επιθεμάτων αλλά και αποφόρτιση των ευαίσθητων περιοχών των άκρων τους.
Ο εξειδικευμένος νοσηλευτής στη φροντίδα διαβητικού παιδιού είναι επίσης υπεύθυνος για τη γενικότερη φροντίδα και την κατάλληλη εκπαίδευση του ίδιου του ασθενή αλλά και του περιβάλλοντός του.
Η πρόληψη προϋποθέτει:

• Μείωση των σημείων που ασκούνται πιέσεις
• Αποφυγή τραυματισμού
• Αποφυγή δημιουργίας έλκους.

Η εκπαίδευση που γίνεται με δομημένο και οργανωμένο τρόπο, παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη. Ο ασθενής θα πρέπει να μάθει και να αναγνωρίζει τα πιθανά προβλήματα των ποδιών και ποια είναι τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνει.
Ο εκπαιδευτής από την άλλη πλευρά θα δώσει σαφείς και απλές οδηγίες για την καθημερινή φροντίδα των ποδιών όπως:

• Αποφυγή βαδίσματος με γυμνά πόδια(κίνδυνος τραυματισμού).
• Σωστή επιλογή υποδήματος, πέλματος και κάλτσας.
• Καθημερινό ποδόλουτρο για 7΄ με ουδέτερο σαπούνι στη θερμοκρασία των 37C.
• Σωστή κοπή των νυχιών (ευθεία γραμμή και όχι κυκλικά).
• Ο ίδιος ο ασθενής θα ελέγχει καθημερινά τα πόδια για τυχόν παρουσία φλύκταινας, αμυχής ή εκδοράς, αν αδυνατεί ο ίδιος θα το κάνει ένα άτομο του περιβάλλοντος που έχει εκπαιδευτεί σ’ αυτό.
• Απαγορεύεται η χρήση μεταλλικών αντικειμένων (ψαλίδι, νυχοκόπτης, ξυράφι) και επίσης η χρήση χημικών παραγόντων για αφαίρεση κάλων (από τον ίδιο τον ασθενή).
• Έλεγχος καθημερινός στο εσωτερικό των υποδημάτων για ύπαρξη ξένου σώματος. Τέλος πρέπει να γίνει γνωστό ότι οτιδήποτε συμβεί στον ασθενή θα έρθει σε επαφή άμεσα με το κέντρο που τον παρακολουθεί.

Ο ρόλος του νοσηλευτή στην επιλογή του κατάλληλου επιθέματος είναι καθοριστικός και αφορά κυρίως:

• Κριτήρια επιλογής επιθεμάτων (διατήρηση περιβάλλοντος υγρό, προστασία του τραύματος, έλεγχος εξιδρώματος, διατήρηση κατάλληλης θερμοκρασίας και Ph, ανεκτό από τον ίδιο τον ασθενή, οικονομικό κόστος.
• Προβλήματα από την επιλογή και εφαρμογή επιθεμάτων (αλλεργική δερματίτιδα, λάθος τεχνική εφαρμογής, κακή χρήση του επιθέματος) λόγω μη σωστής αντίληψης του ασθενούς στην εφαρμογή του.

Είναι απαραίτητη η εκτίμηση του μεγέθους του έλκους (βάθος, διάσταση) έτσι ώστε να διασφαλιστεί η καλύτερη διαχείριση του έλκους όσον αφορά την επιλογή του κατάλληλου επιθέματος.
Η αντιμετώπιση του διαβητικού ποδιού από την πλευρά του εξειδικευμένου νοσηλευτή συμπεριλαμβάνει επίσης:

• Εκτίμηση του έλκους (νευροπαθητικού, ισχαιμικού ή νευροϊσχαιμικού).
• Καθαρισμός του έλκους με έκπλυση φυσιολογικού ορού μιας χρήσεως. Απαραίτητη η υγιεινή των χεριών, η χρήση γαντιών, τα υλικά θα πρέπει να βρίσκονται κοντά στον ασθενή, αποφεύγοντας έτσι την διασπορά των μικροβίων, αποστείρωση των εργαλείων που χρησιμοποιούνται (λαβίδες, κοχλιάρια, ψαλίδια, ειδικές πένσες για κοπή των νυχιών).

Όσον αφορά την εκπαίδευση, ο νοσηλευτής θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη πόσο σημαντικός είναι ο ψυχοκοινωνικός και εκπαιδευτικός παράγοντας στη θεραπεία και αποκατάσταση του διαβητικού ποδιού. Η διατήρηση της καλής ποιότητας ζωής, πολλές φορές παραβλέπεται, δυστυχώς από όλη την ομάδα φροντίδας Διαβητικού ποδιού, παρ’ ότι έχει αποδειχθεί ότι είναι άμεσα συνδεδεμένος με την καλή συνεργασία τόσο του ασθενούς, όσο και του προσώπου του οικείου περιβάλλοντος που τον φροντίζει, μιας και έχει βαρύτητα το ψυχοκοινωνικό προφίλ και του ατόμου που τον φροντίζει.
Η ραγδαία αύξηση ατόμων με διαβήτη είναι γεγονός, ταυτόχρονα παρατηρείται και γεωμετρική αύξηση των ατόμων με διαβητικό πόδι, ενώ δυστυχώς δεν μειώνεται ο αριθμός των ακρωτηριασμών εξ αιτίας της έλλειψης των σωστών προδιαγραφών για την παροχή φροντίδας. Οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να εμπλέκονται όσο το δυνατόν πιο ενεργά στις πρακτικές της προσωπικής τους φροντίδας. Οι εξειδικευμένοι νοσηλευτές πρέπει να ενθαρρύνονται στο να εκπαιδεύουν τους ασθενείς με ποιον τρόπο μπορούν και πρέπει να φροντίζουν τα πόδια τους και επίσης να πραγματοποιούν εις βάθος κλινική εξέταση των άκρων.
Τέλος, η αλήθεια είναι ότι οι έρευνες που σχετίζονται με την πρόληψη και αντιμετώπιση του Δ.Π. θα πρέπει να εξετάζονται πέρα από την ποσοτική στατιστική τους ανάλυση και μέσα από παραμέτρους ποιοτικούς. Αυτό σημαίνει συλλογή πληροφοριών μέσα από την εμπειρία των ίδιων των ασθενών, των νοσηλευτών και των ατόμων που βρίσκονται κοντά στους ασθενείς και τους φροντίζουν.

πηγή: http://www.iatrikostypos.com/